In 2020 is tot nu toe in 100 jeugdstrafzaken een mediationtraject doorlopen, waarbij in maar liefst 94 zaken overeenstemming is bereikt tussen het slachtoffer en de dader in de zaak. Zo blijkt uit de laatste cijfers van de Raad voor de rechtspraak over mediation-trajecten waar jongeren (tot 18 jaar) bij betrokken zijn. Volgens strafrechter en landelijk coördinator Judith Uitermark blijkt hieruit dat bewustwording voor mediation in het jeugdstrafrecht in de strafketen groeit. ‘Een bovengemiddeld goed resultaat.’
Met mediation in het strafrecht, een vorm van herstelrecht, wordt geprobeerd om geschillen die partijen met elkaar hebben in een strafzaak door overleg met elkaar te laten oplossen. Als het over jeugdzaken gaat betreft het meestal geweldsdelicten, diefstal of vernieling. Tussen 1 december 2019 en 1 november 2020 zijn er in totaal 1095 strafzaken door officieren en rechters doorverwezen naar een mediationtraject, waarvan 716 trajecten in zaken van volwassenen, 152 in zaken van adolescenten (18-23 jaar) en 227 jeugdzaken (jongeren tot 18 jaar). Niet alle doorverwezen zaken leiden daadwerkelijk tot de start van een mediationtraject, bijvoorbeeld omdat zowel slachtoffer als dader uiteindelijk moeten instemmen met zo’n traject.
Mediation in jeugdzaken
Bij jeugdzaken wordt mediation dan ook steeds vaker ingezet, zelfs in tijden van de coronacrisis. Van alle 112 jeugdzaken die zijn gestart in mediation bij jeugdzaken zijn er dit jaar al 100 afgerond. 94 zaken zijn geslaagd, in 6 zaken werd er geen overeenstemming bereikt. Bij 25 zaken hebben de betrokken partijen daarnaast ook afspraken gemaakt over schade die is ontstaan door het strafbare feit. Mediation in jeugdstrafzaken is daarnaast snel: de gemiddelde doorlooptijd is 13 dagen, tegen 15 dagen in andere mediationzaken.
Extra aandacht voor jeugdzaken
Volgens Judith Uitermark is een opvallend verschil met voorgaande jaren. ‘In 2019 waren er in totaal 213 jeugdzaken doorverwezen en nu zijn dat er al meer, 227, en het jaar is nog niet voorbij. Niet alle zaken starten echt bij de mediator, omdat we zeker willen weten dat verdachte en slachtoffer echt voor het traject willen gaan.. De zaken die vervolgens starten zijn daarom vaak kansrijk, Vanuit de Rechtspraak en het Openbaar Ministerie (OM) is dit jaar extra aandacht geweest voor het eerder en vaker inzetten van mediation in jeugdstrafzaken, dus dat kan ook hebben bijgedragen. Net als het beleidskader U verlaat Rechtspraak.nldat begin dit jaar door het ministerie gemaakt is.’
Goede ontwikkeling
Uitermark is zeer tevreden over deze groeiende bewustwording in de strafketen over het nut van mediation. ‘Wij vinden dit een erg goede ontwikkeling. De resultaten zijn bovendien bovengemiddeld goed. Het gros van alle zaken die starten met een mediation in het jeugdstrafrecht, is dit jaar dus geslaagd afgerond met een slotovereenkomst die naar de officier en/of de rechter wordt gestuurd, zodat met de positieve uitkomst en de gemaakte afspraken rekening kan worden gehouden bij de afdoening van de strafzaak.’
Hoe werkt mediation?
Elke rechtbank en bijna elk gerechtshof heeft een eigen mediationbureau. Stemmen de betrokkenen in met het aanbod voor een mediationtraject, dan krijgen ze eerst ieder afzonderlijk een gesprek. Daar blijkt of een confrontatie tussen de 2 partijen een goed idee is. Na afloop van de mediation wordt de zaak altijd verder behandeld door de officier of de rechter. Als de mediation slaagt en betrokkenen afspraken hebben gemaakt, zal de officier besluiten om de verdachte al dan niet verder te vervolgen. Was de zaak al voor de rechter gebracht, dan wordt bij een geslaagde mediation daarmee rekening gehouden in het oordeel van de rechter.